Η συνέντευξη δόθηκε στον εκδότη Μανώλη Καλομοίρη (Αθήνα, 2024).
1) Τι σε έλκυσε στην βιολογία και στη βιοτεχνολογία;
Κατάγομαι από αγροτική οικογένεια. Νομίζω η εμπειρία μου από την ελληνική υπάιθρο και την βιοκαλλιέργεια δένδρων σε συνδυασμό με τις σπουδές, τα ταξίδια και την έρευνα. Επίσης η ιστορία της επιστήμης και η συμβολή της δεύτερης στην επίλυση κοινωνικών προβλημάτων. Τέλος, η είσοδος της καινοτομίας στην οικονομία αποτελεί μία απόδειξη για την χρησιμότητας της βιοτεχνολογίας για τον άνθρωπο. Η κατανόηση των μηχανισμών της ζωής προτάσσει την βιολογία στην προβολή της βασικής έρευνας προς ωφέλιμη γνώση. Αυτά είναι τα ερεθίσματα που με συνάντησαν στα βήματά μου.
2) Τι σε έκανε να δραστηριοποιηθείς στο Οικολογικό Κίνημα και στο ελευθεριακό του πλαίσιο; Και σε τι διαφέρει η ελευθεριακή από την γενική πράσινη προσέγγιση στα περιβαλλοντικά θέματα;
Αφενός η ανάπτυξης ενός τύπου περιβάλλοντικής ηθικής και αφετέρου η μάστιγα της κλιματικής δικαιοσύνης. Είμαι υπέρμαχος του πράσινου κοινωνικού αναρχισμού που αφορά το κίνημα της κοινωνικής οικολογίας. Η ελευθεριακή προσέγγιση έχει να κάνει με την κατανόηση της δυναμικής των φαινομένων και του δικτύου αλληλεπιδράσεων, με ταυτόχρονη προβολή στο επίπεδο της κλίμακας, λ.χ. τοπικές οικο-κοινότητες. ᾽Υστερα έρχεται η αυτοδιάθεση και η αυτοοργάνωση μικρών πόλεων απέναντι σε προβλήματα παγκόσμιου βεληνεκούς και όχι η πιστή ακολουθία της ροής του κεφαλαίου σε κοινοτικούς πόρους προς άνοδο της πλουτοκρατίας και του μικροαστισμού.
3) Για την κλιματική κρίση προλαβαίνει η ανθρωπότητα να αντιδράσει ή είναι ήδη πολύ αργά;
Εκτιμώ πώς όχι αν λάβουμε υπόψη τις πανδημίες και τις διακυμάνσεις στην πρωτογενή παραγωγή. Κυριαρχεί μία δυστοπία. Ωστόσο μία πιθανή γράμμη άμυνας μπορεί να χτιστεί από άμεσες πρακτικές του εργατικού κινήματος σε συνδυασμό με την ευαισθητοποίηση των επιστημόνων προς ανοικτή έρευνα και νέα γνώση με γνώμονα επινοήσεις μοντέλων τεχνογνωσίας για πρόληψη και αντιμετώπιση της κρίσης.
4) Πως βλέπεις την κατάσταση στην ακαδημαϊκή κοινότητα; Είναι θετικό ή αρνητικό το περιβάλλον για να μπουν νέοι άνθρωποι σε αυτήν; Πές μας την εκτίμησή σου.
Υπάρχει μία ενδογενής ροπή σε ένα φουτουριστικό συντηρητισμό. Αυτό το παρατηρούμε έντονα στην Ευρώπη. Οι νέοι άνθρωποι σύντομα κατανοούν τις δυσκολίες του κλάδου που συνάδουν με ανελευθερία, ιεραρχία, εξουσία και μη κατοχύρωση των πνευματικών τους δικαιωμάτων. Σε μερίκες εστίες των ΗΠΑ, η κατάσταση σκιαγραφείται υπό ένα σωστότερο ορθολογικά και με όραμα εργασιακό περιβάλλον. Εκεί οι νέοι αξίξει να επενδύσουν.
5) Ανακαλύψεις / καινοτομίες ευδοκιμούν πιο εύκολα μέσα στην πανεπιστημιακή κοινότητα ή έξω από αυτήν από άλλους εξωπανεπιστημιακούς φορείς ;
Φέτος δόθηκαν δύο Νόμπελ στην επιστήμη, σε άτομα με επαγγελματική κάρτα σε εταιρεία και όχι σε πανεπιστήμιο. Ιστορικά, σημαντικές φιγούρες έδρασαν σε μικρά εργαστήρια εκτός πανεπιστημίου. Ακόμα και τα χρόνια των μοναστηριών έγιναν σημαντικά επιτεύγματα. Στην εποχή μας, η πανεπιστημιακή κοινότητα συνήθως έχει εκπαιδευτικό έργο και όχι τα μέσα παραγωγής της γνώσης, με εξαίρεση τα ερευνητικά ινστιτούτα.
6) Το Ελληνικό Πανεπιστήμιο παράγει γνώση και τεχνογνωσία ή όχι; Ποια είναι η άποψη σου;
Στον ελλαδικό χώρο κυριαρχεί μετριοκρατία και όχι αξιοκρατία. Αυτός είναι ο κύριος ανασταλτικός παράγοντας της προόδου. Επίσης το πανεπιστήμιο δεν έχει δεσμούς με την αγορά για ανάπτυξη υπηρεσιών και προϊόντων. Υπάρχουν λιγοστά παραδείγματα και αυτά κυρίως είναι λόγω συνεργασιών με το εξωτερικό.
7) Γίνεται πολύς λόγος στις μέρες μας για την αριστεία. Υπάρχει αριστεία; Πως το βλεπεις το θέμα;
Ναι, υπάρχουν άριστοι, όταν δεν ενθαρρύνεται ο νεποτισμός. Δίνω έμφαση στα πρόσωπα και όχι στο σύστημα. Επίσης βοηθά η παράδοση και η κουλτούρα της αριστείας μέσω κατάλληλων αξιακών μοντέλων.
8) Μια και μιλήσαμε για την αριστεία ας πούμε για το Νόμπελ. Γιατί νομίζεις ως τώρα δεν έχουν πάρει Νόμπελ Έλληνες επιστήμονες; Τι πιστεύεις χρειάζεται να κάνει η Ελλάδα;
Οι Ελληνες επιστήμονες που εργάζονται και ζούν στο εξωτερικό έχουν περισσότερες πιθανότητες για ένα βράβειο Νόμπελ. Η Ελλάδα δεν χρειάζεται να κάνει κάτι. Αντίθετα, προτείνω στους σοβαρούς ερευνητές με έδρα την Ελλάδα να γίνουν ανεξάρτητοι και να ξεκινήσουν αυτόνομο δομικά τουλάχιστον έργο.